Και ξαφνικά έρχεται εκείνη η φάση στη ζωή του παιδιού που τα λούτρινα, οι μπάρμπι και τα αυτοκινητάκια συνυπάρχουν με τα λιπγκλος, τις αφίσες του Τζάστιν Μπίμπερ, τα Mp3 players, τα play stations και τα… ντραμς! Οι γονείς που έχουν παιδιά ανάμεσα στις ηλικίες 8 ή 9 με 12 ή 13 το γνωρίζουν από πρώτο χέρι!
Λέγεται προεφηβεία και είναι το μεταβατικό στάδιο μεταξύ της παιδικής ηλικίας και της κατεξοχήν εφηβείας. Αναπτυξιακά, αποτελεί τη γέφυρα που προετοιμάζει το παιδί να μπει στην εφηβεία όπου εκεί συμβαίνουν οι μεγάλες ανακαλύψεις και οι έντονες διεκδικήσεις…
Πώς μπορούμε να είμαστε δίπλα στο παιδί μας σε αυτή τη φάση, να συνδεθούμε συναισθηματικά μαζί του ώστε να έχουμε έναν ενεργό ρόλο στις δυσκολίες της εφηβείας που θα ακολουθήσει;
Η προεφηβεία είναι μια υπέροχη ευκαιρία να δεθούμε μαζί του και να χτίσουμε μια σχέση εμπιστοσύνης καθώς το παιδί ακόμα μας χρειάζεται και ανατρέχει σε εμάς για συμβουλές, όσο κι αν από την άλλη κάνει τα πρώτα βήματα της ανεξαρτητοποίησής του.
Ας δούμε ποιες είναι οι αλλαγές στη συμπεριφορά του παιδιού που συμβαίνουν στην προεφηβεία και πώς μπορούμε να σταθούμε δίπλα του και να συνδεθούμε μαζί του.
“Μην ενοχλείτε!”
Εκεί που η πόρτα έπρεπε κάποτε να μένει οπωσδήποτε ανοιχτή για να σας ακούει και να μην αισθάνεται μόνο του τώρα, όταν μπαίνει στο δωμάτιο του (το βασίλειό του) η πόρτα κλείνει ερμητικά πίσω του. Εκεί που σε κάθε βήμα του γύρευε την παρέα και την επιβεβαίωσή σας, τώρα περνάει περισσότερο χρόνο στο δωμάτιό του, αποκτά ενδιαφέροντα που δεν σας περιλαμβάνουν και είναι σε θέση να αποφασίζει μόνο του. Είναι το τίμημα της ανεξαρτησίας που αρχίζει να προστίθεται σαν καινούρια ανάγκη στη ζωή του παιδιού και αποτελεί ένα σαφές όριο από την παιδική του ηλικία…
Τι να κάνετε:
Αν δεχτούμε αυτή την ανάγκη σαν φυσική προέκταση της ανάπτυξης και της ωρίμανσης του παιδιού μας, τότε δεν έχουμε παρά να σεβαστούμε την ανάγκη του για ανεξαρτησία και απομόνωση- ακόμα και να τις ενθαρρύνουμε. Αν για παράδειγμα έχουμε μικρότερα παιδιά στο σπίτι που συνεχώς θέλουν να μπαίνουν στο δωμάτιο του μεγαλύτερου και να “ενοχλούν” τα απασχολούμε ώστε να δείξουμε στο μεγάλο μας παιδί ότι σεβόμαστε τον χώρο του και του αφήνουμε αέρα για να δημιουργήσει, να παίξει, να σκεφτεί. Όταν ένα παιδί αισθάνεται ότι το σέβονται και κατανοούν δεν έχει λόγους να κλειστεί ακόμα περισσότερο στον εαυτό του…
Κάτι μου κρύβεις…
Τα πρώτα μυστικά κάνουν δειλά την εμφάνισή τους. Η ανάγκη για ιδιωτικότητα εμφανίζεται για πρώτη φορά στη ζωή του παιδιού: την ίδια στιγμή που γεμίζει σελίδες ημερολογίων εσείς κλείνεστε με ένα λουκετάκι απέξω ή μαθαίνετε από τους δασκάλους για κάτι που έγινε στο σχολείο και δεν σας είπε τίποτα. Είναι σίγουρα μια άβολη συνειδητοποίηση για τον γονιό που μέχρι τότε ήξερε τα πάντα για τη ζωή και τις σκέψεις του παιδιού του και τώρα νιώθει ότι χάνει τον έλεγχο. H προεφηβεία παίρνει τα ηνία!
Τι να κάνετε:
Σίγουρα με το να απαιτήσουμε να μας λέει τα πάντα, να του κάνουμε απανωτές ερωτήσεις ή να παραβιάζουμε το ημερολόγιο του δεν θα κερδίσουμε την εμπιστοσύνη του. Και για να καταφέρουμε να μην μας κρατάει μυστικά, αυτό είναι το πρώτο και το μεγαλύτερο βήμα. Είναι βασικό να μην είμαστε επικριτικοί όταν θέλει να μοιραστεί κάτι μαζί μας, να περιμένουμε πρώτα να ακούσουμε πριν βγάλουμε συμπεράσματα, να μην βάζουμε ταμπέλες και να δείχνουμε ότι είμαστε πάντα διαθέσιμοι να ακούσουμε και δεν περιμένουμε στη… γωνία για να το κρίνουμε.
Ακόμα, φροντίζουμε να είμαστε εμείς εκείνοι που θα του μιλήσουμε για θέματα σεξουαλικότητας, προστασίας κι ασφάλειας και να μην αφήσουμε αυτά τα θέματα στην τύχη… μιας συζήτησης με έναν φίλο ή του ίντερνετ. Έτσι και θα χτίσουμε μια σχέση εμπιστοσύνης και θα δείξουμε στο παιδί ότι δεν υπάρχουν απαγορευμένα θέματα κι ότι είμαστε εκεί για να μας ρωτήσει οτιδήποτε το απασχολεί!
Οι πρώτοι κολλητοί
Θα το έχετε καταλάβει πόσο σημαντικό ρόλο έχουν αρχίσει να παίζουν στη ζωή του. Τα παιδιά σε αυτό το στάδιο γυρεύουν πάση θυσία την επιδοκιμασία των “κολλητών” ενώ η σχέση τους μαζί τους είναι το βαρόμετρο των συναισθημάτων τους. Μια κακή μέρα με τους φίλους στο σχολείο ή ένας τσακωμός είναι αρκετός για να το κουβαλάνε για μέρες στο σπίτι ενώ μια γεμάτη μέρα μαζί τους με παιχνίδια και επικοινωνία προφέρει στα παιδιά συναισθηματική ασφάλεια!
Τι να κάνετε:
Όσο κι αν μας τρομάζει να χάνουμε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην κοινωνική ζωή των παιδιών μας, κατά βάθος ξέρουμε πόσο σημαντικό είναι για εκείνους να μοιράζονται, να επικοινωνούν, να διασκεδάζουν με τους φίλους τους. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να είμαστε πάντα εκεί για να τους ακούσουμε στις πρώτες παρεξηγήσεις και διαψεύσεις που αισθάνονται για να τους μυήσουμε σταδιακά στον αληθινό κόσμο. Είναι η κατάλληλη στιγμή για να έρθουν σε επαφή με εκείνες τις κοινωνικές και επικοινωνιακές δεξιότητες που θα σταθούν πολύτιμες στην ενήλικη ζωή τους.
Πλανήτης γη καλεί Άρη!
Θα χρειαστεί να επαναλάβετε το ίδιο πράγμα πολλές φορές. Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία κατεβάζουν πολύ συχνά ρολά σε ό,τι δεν έχει να κάνει άμεσα με αυτό που σκέφτονται ή κάνουν εκείνη τη στιγμή με αποτέλεσμα η επικοινωνία πολλές φορές να γίνεται άθλος! Η εσωτερική τους ζωή αναπτύσσεται με αλματώδεις ρυθμούς αυτή την περίοδο και κινείται σε άλλη συχνότητα από αυτή της καθημερινότητας και των πραγμάτων που πρέπει να γίνουν. Όχι, κατά πάσα περίπτωση δεν έχουν πρόβλημα με τα αυτιά τους. Απλώς είναι τόσο αφηρημένοι που όλα τα άλλα δίπλα τους είναι απλώς… θόρυβος.
Τι να κάνετε:
Συχνά, αντιλαμβανόμαστε αυτή την… αφηρημάδα σαν αδιαφορία και νιώθουμε ότι το παιδί μας δεν μας σέβεται. Πρέπει να εξασκήσουμε όλη την ενσυναίσθηση που διαθέτουμε για να καταφέρουμε να δούμε πίσω από αυτή την αδιάφορη στάση, την ανάγκη του προέφηβου να δημιουργήσει έναν δικό του κόσμο, να βάλει τα δικά του όρια, να αντλήσει ερεθίσματα από τον δικό του εσωτερικό κόσμο. Χωρίς να πάρουμε αυτή τη στάση του προσωπικά, καλό είναι να εξηγήσουμε ότι όπως θέλει από εμάς να το σεβόμαστε έτσι κι εμείς δεν μπορούμε να είμαστε συνεχώς η… κινητή υπενθύμιση όλων των πραγμάτων που έχει να κάνει. Πρέπει να του καταστήσουμε σαφές ότι χρειάζεται να κατανοεί και τις δικές του υποχρεώσεις μέσα στο πλαίσιο της οικογένειας.
Σκηνές
Κι έρχεται η στιγμή που ένα απλό σας σχόλιο ή μια υπενθύμιση αρκεί για να ξεδιπλώσει τις πιο αλλοπρόσαλλες εκρήξεις στη συμπεριφορά ενός προέφηβου. Κι ενώ εσείς αναρωτιέστε “μα τι είπα;”, δέχεστε μια απίθανη, αδικαιολόγητη επίθεση.
Τι να κάνετε:
Τα επιχειρήματα και η λογική δεν βοηθάνε πάντα. Καλό είναι να περιμένετε να τελειώσει πρώτα ο χείμαρρος κι όταν ηρεμήσει το παιδί να επιχειρήσετε μια κουβέντα μαζί του για να καταλάβετε τι ώθησε αυτή του την αντίδραση. Φυσικά, θα ξαναθυμήσετε τα όρια και τους κανόνες συμπεριφοράς που υπάρχουν στην οικογένειά σας αλλά όχι πριν νιώσετε ότι έχετε φτάσει στην αιτία που υπαγόρευσε το ξέσπασμά του… Δώστε του να καταλάβει ότι είστε πάντα εκεί και ότι θέλετε μαζί να βρείτε λύσεις στα προβλήματα του. Επίσης, αποφύγετε να υποτιμήσετε τα “προβλήματά” του γιατί έτσι υπονομεύεται η προσπάθεια να χτιστεί μια αληθινή σχέση εμπιστοσύνης.
