Το να λέει κάποιος «όχι» μπορεί πραγματικά να είναι δύσκολο. Για το λόγο αυτό, η συγγραφέας Christine Carter έχει δημιουργήσει ένα σχέδιο τριών βημάτων.
Πλησιάζει ακόμη μία γιορτινή περίοδος του χρόνου, με την ευλογία και την κατάρα μαζί, να είναι κατάμεστη με χιλιάδες προσκλήσεις.
Σε μία μόνο καθημερινή λίστα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας μπορεί ν’ απαριθμούνται οι εξής:
«Να βρεθούμε για καφέ να με βοηθήσεις με το βιβλίο μου;»
«Θα φέρεις τα φαγητά για το πάρτι της τάξης των παιδιών;»
«Σε προσκαλώ στο πάρτι για το καινούργιο σπίτι».
« Χρειάζομαι τη βοήθειά σου με τις αιτήσεις για τη σχολή του παιδιού».
«Να κλείσουμε θέσεις για το θέατρο;»
Όσο και αν θέλει κάποιος να συμμετάσχει σε όλα τα παραπάνω, είναι αδύνατον.
Ακόμη και όταν το πρόγραμμα φορτώνεται, τότε ο άνθρωπος καταβάλλει υπερβολική προσπάθεια ώστε να τα προλάβει όλα, με αποτέλεσμα να ξενυχτά και να έπειτα να στερείται τις πολύτιμες ώρες της ηρεμίας του πρωινού.
Προτού το συνειδητοποιήσετε, είστε υπερβολικά εξαντλημένοι για γυμναστική ή οτιδήποτε άλλο συμβάλλει στην ευημερία σας.
Πρόκειται για μία παγίδα που ξεκινά με την επιθυμία να φροντίζετε πρώτιστα τις ανάγκες των άλλων, με αποτέλεσμα την εξάντληση (ή την ασθένεια) σας ώστε ν’ αδυνατείτε στην συνέχεια να φροντίσετε τις δικές σας ανάγκες (πόσω μάλλον τη διασκέδασή σας).
Όσο και αν είναι αυτονόητο, χρειάζεται επισήμανση: Είναι δύσκολο να είμαστε ευτυχισμένοι αν είμαστε εξαντλημένοι ή άρρωστοι, όπως επίσης είναι δύσκολο να δώσουμε τον καλύτερό μας εαυτό, τόσο στο σπίτι όσο και την εργασία.
Η άρνηση ωστόσο μπορεί να είναι πράγματι δύσκολη-είναι απεχθές να στεναχωρείς ανθρώπους κάνοντάς τους να μετανιώνουν που ρώτησαν.
Η απόρριψη που δεν προσβάλλει τους ανθρώπους, πόσω μάλλον που δημιουργεί ευχαρίστηση για την ερώτησή τους, απαιτεί εξάσκηση. Ορίστε λοιπόν το πλάνο των τριών βημάτων:
Βήμα Πρώτο: Προετοιμαστείτε να πείτε όχι
Είναι πολύ πιο εύκολο να πούμε όχι σε μία πρόσκληση όταν έχουμε έναν βάσιμο λόγο άρνησης- μία αιτιολόγηση της άρνησης που υπερβαίνει την ασαφή αίσθηση της αποφυγής της δέσμευσης.
Πράγμα που συνεπάγεται ότι χρειαζόμαστε κάποιον λόγο ν’ αρνηθούμε, προτού αυτός γίνει απαραίτητος-μία στέρεη απόφαση ή κανόνες που μάς καθοδηγούν ώστε να μην αγωνιούμε κάθε φορά που μας απευθύνεται μία πρόσκληση.
Ένας χαρακτηριστικός κανόνας για κάποιον μπορεί να είναι για παράδειγμα, να μη βγαίνει πάνω από δύο βραδιές την ίδια εβδομάδα, καθώς ενδέχεται ύστερα να είναι ευέξαπτος, κουρασμένος και εξαντλημένος.
Αν λοιπόν κάποιος προτείνει έξοδο τρίτη φορά την ίδια εβδομάδα, τότε υπάρχει έτοιμο το αναγκαίο υπόβαθρο, λέγοντας ότι δεν είστε διαθέσιμοι (ευχαριστώντας, ωστόσο για την πρόσκληση).
Παρομοίως, μπορεί κάποιος να ορίσει ότι θα πραγματοποιεί συναντήσεις για φαγητό ή καφέ μόνο δύο φορές εβδομαδιαίως, ότι θα δίνει ομιλίες μόνο δύο φορές το μήνα και ότι θα παραχωρεί τηλεφωνική συνέντευξη μόνο μία φορά την ημέρα.
Πέρα από τη δημιουργία προσωπικών κανόνων για τον καθένα, μπορεί να ορισθεί χρόνος στο πρόγραμμα που θα είναι αφιερωμένος σε συγκεκριμένες δραστηριότητες.
Οι δραστηριότητες μπορεί για κάποιον να είναι η συγγραφή, το πρωί που συνήθως το μυαλό είναι πιο παραγωγικό,
Πεζοπορία, το απόγευμα που συνήθως το σώμα και το μυαλό χρειάζονται ένα διάλειμμα, και η οργάνωση διοικητικών καθηκόντων που μπορεί να ορισθεί για κάθε Παρασκευή, ημέρα κατά την οποία το πρόγραμμα αναδιαμορφώνεται.
Κάτι που συνεπάγεται ότι μεγάλο μέρος της ατζέντας είναι κατειλημμένο, πράγμα ενδεχομένως ενοχλητικό για όσους επιθυμούν να ορίσουν συνάντηση μαζί σας.
Ταυτόχρονα ωστόσο, η δέσμευση χρόνου για πράγματα που έχετε να κάνετε διασφαλίζει την ηρεμία σας, όντας ξεκάθαρο ότι δεν είστε διαθέσιμοι. Καθίσταται έτσι πολύ ευκολότερο να πείτε όχι.
Τέλος, αν είστε διαθέσιμοι για κάτι, είναι θεμελιώδες να υποβάλετε στον εαυτό σας μία σημαντικότατη ερώτηση:
Θέλω να το κάνω ή το κάνω από αίσθηση υποχρέωσης;
Η αποδοχή της πρότασης θα μού δημιουργήσει ευχαρίστηση, θα έχει νόημα;
Ή μήπως θα τρέμω την ώρα που θα είναι ή θα μετανιώσω που δεσμεύτηκα;
Μάθετε ν’ αντιλαμβάνεστε πότε μία αποδοχή σάς χαροποιεί, καθώς αυτό συμβάλλει στο να συνειδητοποιήσετε πόση χαρά αντλείτε από τους άλλους (για παράδειγμα, στη συγγραφέα του αρχικού άρθρου αρέσει να προσφέρει βοήθεια στους φίλους των παιδιών της κατά τη διαδικασία υποβολής των αιτήσεων σε κολλέγια, το βρίσκει ευχάριστο).
Μία από τις χαρές της μέσης ηλικίας είναι πως, λόγω της σιγουριάς ότι ο άνθρωπος πλέον δεσμεύεται για πράγματα που αλήθεια θέλει να κάνει (απ’ ότι για πράγματα που παλαιότερα θεωρούσε πως όφειλε να κάνει), τελικά καταλήγει να προσφέρει περισσότερα σε αυτά.
Αν λοιπόν συλλάβετε τον εαυτό σας να ζυγίζει μία πρόσκληση επειδή ανησυχεί για την κρίση των άλλων ανθρώπων ή επειδή μία υποχρέωση είναι καλή για το βιογραφικό του, τότε είναι απορριπτέα.
Βήμα Δεύτερο: Πείτε όχι
Εξαιρετική βοήθεια αποτελεί το να υπάρχουν παγιωμένοι τρόποι απόρριψης.
Ένας από αυτούς αποτελεί η στρατηγική «έχω ήδη κανονίσει», καθώς είναι συχνά ο λόγος που εμποδίζει την αποδοχή μία άλλης πρότασης.
Ορίστε λοιπόν 20 χρήσιμες και αποτελεσματικές τακτικές:
Ασαφής μα αποτελεσματικός:
«Ευχαριστώ για την πρόταση, όμως δε με βολεύει».
Μη προσωπικό:
«Ευχαριστώ για την πρόταση, όμως δεν παραχωρώ συνεντεύξεις όσον καιρό συγγράφω».
Ρώτησέ με αργότερα:
«Θέλω να το αναλάβω, ωστόσο δε θα μπορώ έως τον Απρίλιο.
Θα επανέλθεις τότε;»
Μπορώ να σ’ εξυπηρετήσω:
«Δεν μπορώ να το αναλάβω προσωπικά, γνωρίζω όμως κάποιον που μπορεί, θα σας φέρω σε επικοινωνία».
Επίμενε:
«Καμία από τις προτεινόμενες ημερομηνίες δε με βολεύει, όμως θέλω να συναντηθούμε. Σε παρακαλώ βρες μου περισσότερες εναλλακτικές».
Πρόταση της τελευταίας στιγμής:
«Είναι αδύνατον να προσθέσω οτιδήποτε άλλο στο πρόγραμμά μου, ωστόσο θέλω πολύ να το αναλάβω.
Θα μου τηλεφωνήσεις ξανά την ημέρα της διεξαγωγής;»
Ευγνωμοσύνη:
«Ευχαριστώ πολύ για τον ενθουσιασμό και την υποστήριξη.
Λυπάμαι που αυτή τη χρονική περίοδο δε μπορώ να βοηθήσω».
Μία ευκαιρία στο μπαμπά:
«Αισθάνομαι ότι τα σχολικά πάρτι είναι αποκλειστική ευθύνη της μαμάς.
Ας δούμε αν μπορεί να συντρέξει ο μπαμπάς φέτος».
Η χάρη του πεντάλεπτου:
Για παράδειγμα: «Δε θα μπορέσω να εισηγηθώ την παρουσίασή σου, μπορώ όμως να την προωθήσω μέσα από την ιστοσελίδα μου».
Ένα απλό όχι:
«Ευχαριστώ, όμως δε θα τα καταφέρω».
Ευγένεια:
«Ευχαριστώ για την πρότασή σου, δυστυχώς έχω ήδη δεσμευτεί».
Λυπάμαι:
«Μακάρι να μπορούσα, μα αυτή τη χρονική περίοδο είναι αδύνατον».
Είναι απόφαση άλλου:
«Στην προσπάθειά μου να επιφέρω περισσότερη ισορροπία στη ζωή μου, έχω υποσχεθεί (στον σύζυγο, τον ψυχοθεραπευτή…) να μην αναλαμβάνω περισσότερες υποχρεώσεις τη δεδομένη στιγμή».
Η οικογένεια είναι ο λόγος:
«Ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση, όμως είναι την ίδια μέρα με τον αγώνα ποδοσφαίρου του γιού μου.
Δε λείπω ποτέ από κανέναν του αγώνα».
Έχω μία γνωριμία:
«Είναι αδύνατον να το αναλάβω προσωπικά, όμως επίτρεψέ μου να σού συστήσω κάποιον που μπορεί να σε βοηθήσει».
Έχω δώσει το λόγο μου:
«Εκτιμώ το ότι σκέφθηκες εμένα, μα δυστυχώς έχω ήδη δώσει το λόγο μου για τότε».
Οριοθέτηση:
«Επίτρεψέ μου να σού εξηγήσω τι μπορώ να κάνω εγώ…» και στη συνέχεια οριοθετήστε την υποχρέωση στο προσωπικό σας μέτρο του δυνατού.
Ούτε όχι, ούτε ναι:
«Δώσε μου χρόνο να το σκεφθώ και θα σού απαντήσω».
Σιωπή:
Δεν αξιώνουν όλες οι απαιτήσεις μίαν απάντηση.
Αν και το ν’ αγνοείς μία πρόταση θεωρείται αγένεια, καμιά φορά είναι ο ενδεικνυόμενος τρόπος για το καλό όλων.
Κοινοποίηση:
Υπάρχουν καταστάσεις και περιστατικά κατά τα οποία η δημοσιοποίηση αποτελεί την ιδανικότερη λύση έτσι ώστε να πάψουν οι αδιάκοπες απορίες.
Βήμα Τρίτο: Μην κοιτάτε Πίσω
Μεγάλο ποσοστό σχετικής έρευνας υποδεικνύει πώς όταν λαμβάνουμε αποφάσεις με τρόπο που αφήνει περιθώρια αναθεώρησης μεταγενέστερα, τείνουμε να είμαστε πιο δυσαρεστημένοι με την απόφασή μας.
Όταν λοιπόν απορρίπτουμε μία πρόσκληση, χρειάζεται να καταβάλλουμε προσπάθεια ώστε να επικεντρωθούμε στα θετικά που απορρέουν από την άρνηση, παρά στη μεταμέλεια ή τις ενοχές που νιώθουμε λόγω της άρνησης.
Ίσως το να μην παρευρεθούμε σ’ ένα πάρτι να μας αφήνει περισσότερο χρόνο για ξεκούραση, ή αν αφήνουμε κάποιον άλλον να βοηθήσει να νιώθουμε λιγότερη πίεση.
Ίσως η απόρριψη μίας πρότασης απελευθερώνει χρόνο για μία άλλη, περισσότερο ευχάριστη δραστηριότητα.
Σε οποιαδήποτε περίπτωση, εστιάστε στο ευνοϊκό αποτέλεσμα της προσπάθειάς σας να πείτε όχι.
Άλλωστε αυτό είναι το νόημα που εξυπηρετεί η άρνηση:
Το να επιτρέπετε στον εαυτό σας ν’ απολαμβάνει ουσιαστικά αυτό το οποίο κάνει τη δεδομένη στιγμή, ανεξάρτητα από το τι είναι αυτό.
Ποιος είναι ο δικός σας αγαπημένος τρόπος να λέτε όχι;
Λίγα λόγια για τη συγγραφέα:
Η Δρ. Christine Carter είναι ανώτερο στέλεχος του Ινστιτούτου για την ευζωία “Greater Good Science Centre”.
Είναι συγγραφέας του βιβλίου “ The Sweet Spot: How to Accomplish More by Doing Less” , Ballantine Books, 2015 (απόδοση: «Η Χρυσή Τομή: Πετύχετε περισσότερα Κάνοντας Λιγότερα»), και του βιβλίου “Raising Happiness: 10 Simple Steps for More Joyful Kids and Happier Parents” , Random House, 2010. (απόδοση: «Ανατρέφοντας την Ευτυχία: 10 Απλά Βήματα για πιο Χαρούμενα Παιδιά και πιο Ευτυχισμένους Γονείς»).
H Carter υπήρξε διευθύντρια του Ινστιτούτου για την ευζωία GGSC, ενώ αρθρογραφεί στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου με θεματολογία για γονείς με τίτλο “Raising Happiness”.
Επιμέλεια: Μαρίνα Σίσκου
