Είναι πάθηση κατά την οποία μικρές εστίες του έσω τοιχώματος της μήτρας, του ενδομητρίου δηλαδή, μπορούν να βρεθούν οπουδήποτε έξω από τη μήτρα, όπως στις ωοθήκες, στην ουροδόχο κύστη, στο έντερο, στον κόλπο, στο ορθό.
Τι την προκαλεί
Το ακριβές αίτιο δεν έχει βρεθεί, υπάρχουν όμως κάποιες θεωρίες:
• Η θεωρία της παλινδρόμησης της περιόδου: Παλινδρόμηση σημαίνει πως, αντί το αίμα της έμμηνου ρύσης να ελευθερώνεται εξολοκλήρου από τον κόλπο σαν περίοδος, να διοχετεύεται από τις σάλπιγγες μέσα στην κοιλιά. Αυτό οδηγεί στην εμφύτευση και ανάπτυξη εστιών του ενδομητρίου σε γειτονικά όργανα της μήτρας. Πιστεύεται πως αυτό συμβαίνει στις περισσότερες φυσιολογικές γυναίκες, αλλά ο οργανισμός από μόνος του μπορεί να “καθαρίσει” τις εστιές αυτές. Ενδομητρίωση συμβαίνει σε μερικές γυναίκες που ο οργανισμός τους δεν είναι ικανός να ξεφορτωθεί αυτές τις εστίες.
Η πιο πάνω θεωρία είναι η πιο κοινώς αποδεκτή, αλλά αδυνατεί να εξηγήσει την ενδομητρίωση που συναντάμε σε γυναίκες με υστερεκτομή, ή την ενδομητρίωση που σπανίως μπορεί να συναντήσουμε στον εγκέφαλο, στον πνεύμονα, ή στο μάτι!
• Θεωρία της μετάδοσης μέσω των αιμοφόρων και λεμφικών αγγείων: Κατά τη θεωρία αυτή κύτταρα του ενδομητρίου ταξιδεύουν από τη μήτρα, μέσω των αιμοφόρων και λεμφικών αγγείων, προς όλες τις κατευθύνσεις στο ανθρώπινο σώμα όπου εμφυτεύονται οπουδήποτε.
• Θεωρία της δυσλειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος: Η θεωρία αυτή υποστηρίζει πως το ανοσοποιητικό σύστημα, η άμυνα δηλαδή του οργανισμού των γυναικών που πάσχουν από ενδομητρίωση δεν λειτουργεί σωστά και αποτελεσματικά για να καταπολεμήσει και να ξεφορτωθεί τις εστίες της νόσου.
• Θεωρία των περιβαλλοντικών παραγόντων: Οι διοξίνες έχουν ενοχοποιηθεί σαν χημικές ουσίες που επηρεάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα και κατά συνέπεια προκαλούν ενδομητρίωση.
• Θεωρία της μεταπλασίας: Μεταπλασία είναι η διαδικασία κατά την οποία ένας τύπος κυττάρου μετατρέπεται σε άλλο τύπο για να προσαρμοστεί στο περιβάλλον του. Έτσι πιστεύεται πως στις γυναίκες με ενδομητρίωση, κύτταρα που βρίσκονται εκτός της μήτρας μπορούν να μετατραπούν σε κύτταρα ενδομητρίου.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης διαφέρουν από άτομο σε άτομο και κάποιες γυναίκες μπορεί να μην έχουν καθόλου συμπτώματα.
Τα πιο συνηθισμένα είναι:
• Επώδυνες ή βαριές περίοδοι
• Πόνος στη κατώτερη κοιλιά, πύελο, ή πλάτη
• Πόνος κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής
• Αίμα μεταξύ περιόδων
• Υπογονιμότητα
Λιγότερο συχνά συμπτώματα είναι:
• Αίμα από το ορθό
• Πόνος, αίμα στη διούρηση
• Αιμόπτυση
• Απόφραξη εντέρων
Διάγνωση
Ο υπέρηχος και ο μαγνητικός τομογράφος μπορούν να εντοπίσουν αρκετά συχνά τις εστίες της ενδομητρίωσης, αλλά δεν μπορούν να εντοπίσουν όλες και κυρίως τις πιο μικρές σε μέγεθος. Η πιο αξιόπιστη μέθοδος για τη διάγνωση της ενδομητρίωσης είναι αδιαμφισβήτητα η λαπαροσκόπηση.
Θεραπεία
Δεν υπάρχει οριστική θεραπεία για την ενδομητρίωση, παρά μόνο θεραπείες που μπορούν να απαλύνουν τα συμπτώματα, ώστε να μη δυσχεραίνουν την καθημερινότητα της γυναίκας που πάσχει.
Οι θεραπείες που υπάρχουν σκοπό έχουν, την ανακούφιση από τον πόνο, τη μείωση της ανάπτυξης της ενδομητρίωσης και τέλος τη βελτίωση της γονιμότητας.
Στη θεραπεία πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη η ηλικία της γυναίκας, αν το κυρίως σύμπτωμα είναι ο πόνος ή η δυσκολία να μείνει έγκυος και αν είχε πάρει στο παρελθόν οποιαδήποτε θεραπεία.
• Παυσίπονα: Τα Μη Στεροειδή Αντιφλεγμονώδη Φάρμακα (ΜΣΑΦ) όπως το νουροφέν ή το μεφεναμικό οξύ, είναι αρκετά αποτελεσματικά για ανακούφιση του πόνου και έχουν καλύτερη δράση όταν λαμβάνονται την μέρα πριν από την περίοδο. Τα ΜΣΑΦ μειώνουν τη φλεγμονή που προκαλεί η ενδομητρίωση και καλό είναι να λαμβάνονται μετά από γεύμα. Η παρακεταμόλη μπορεί επίσης να ανακουφίσει τον ήπιο πόνο, όχι όμως τόσο αποτελεσματικά όσο τα ΜΣΑΦ.
• Ορμονικές θεραπείες: Σκοπός τους είναι να σταματήσουν ή να περιορίσουν την παραγωγή των οιστρογόνων, τα οποία προκαλούν ανάπτυξη της ενδομητρίωσης. Χωρίς έκθεση στα οιστρογόνα οι εστίες μπορούν να μειωθούν σε μέγεθος και κατά συνέπεια να μειωθούν και τα συμπτώματα. Παρόλα αυτά η ορμονοθεραπεία δε θα θεραπεύσει τις συμφύσεις και την υπογονιμότητα.
Υπάρχουν 4 είδη ορμονοθεραπείας:
– Τα προγεσταγόνα
– Το αντισυλληπτικό χάπι
– Τα αντι προγεσταγόνα
– Τα ανάλογα της εκλυτικής ορμόνης της γοναδοτροπίνης
• Χειρουργική θεραπεία: Η χειρουργική μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αφαίρεση ή την καυτηρίαση των εστίων της ενδομητρίωσης, όπως και την λύση των συμφύσεων και μπορεί έτσι να βελτιώσει τα συμπτώματα και τη γονιμότητα της γυναίκας. Το χειρουργείο μπορεί να γίνει είτε λαπαροσκοπικά, είτε ανοικτά με λαπαροτομή. Η επιλογή της μεθόδου θα εξαρτηθεί από την θέση των εστιών της ενδομητρίωσης καθώς και από τις χειρουργικές ικανότητες του γυναικολόγου.
