«Εκνευρίζομαι, όταν συνειδητοποιώ, ότι ο δίχρονος γιος μου έχει τόση δύναμη και δεν εννοώ σωματική! Τυπικό παράδειγμα έκφρασης αυτής της δύναμης, είναι η εβδομαδιαία μας «βόλτα» στο μάρκετ. Αλίμονο, αν του κάνει εντύπωση κάποιο από τα προιόντα που βλέπει! Ξεσηκώνει τον κόσμο, αν του πω όχι. Κάνει ένα φοβερό ξέσπασμα θυμού, φωνάζει, κλαίει, γίνεται κατακόκκινο. Δεν ξέρω τι να κάνω σε αυτές τις περιπτώσεις!».
Αυτή θα μπορούσε να είναι μια τυπική συμπεριφορά ενός δίχρονου παιδιού, που του λένε όχι. Η ηλικία αυτή για τα νήπια μπορεί να χαρακτηριστεί και ηλικία του «όχι». Τι σημαίνει αυτό; Ότι το όχι βγαίνει από το στόμα των νηπίων πολλές φορές την ημέρα. Αρνούνται, θυμώνουν και κλαίνε ή ξεσπούν με πιο σοβαρές κρίσεις θυμού. Πολύ συχνή είναι η εικόνα ενός παιδιού να κλαίει και να χτυπιέται ή να κυλιέται στο πάτωμα φωνάζοντας, για να μπορέσει να κερδίσει αυτό που θέλει.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Τα νήπια θεωρούν ότι είναι το κέντρο του κόσμου, ότι όλα περιστρέφονται γύρω τους και ότι πια μπορούν να δράσουν ανεξάρτητα από τη μαμά και το μπαμπά, άρα εύκολα θα πουν όχι. Είναι πολύ μεγάλα άλλωστε… Είναι τόσο μεγάλα που μπορούν να περπατήσουν, να τρέξουν, να σκαρφαλώσουν, να φάνε το φαγητό μόνα τους κ.α….. Πολλές είναι οι φορές, επίσης, που δηλώνουν «αυτό είναι δικό μου».
Η αλήθεια είναι, πως δυσκολεύονται να ελέγξουν τα συναισθήματά τους. Γι’αυτό και όταν θέλουν κάτι και δεν το έχουν καταλήγουν πολύ γρήγορα σε κρίση θυμού. Αυτές οι κρίσεις είναι ο τρόπος, που έχουν για να εκφράσουν αυτό, που αισθάνονται. Όταν τους λέτε όχι, δεν έχουν άλλο τρόπο στο οπλοστάσιο τους για να το διαχειριστούν, από το θυμό. Δεν μπορούν δηλαδή να εκφράσουν με άλλο τρόπο τη δυσαρέσκειά τους και καταλήγουν σε θυμό, ούτε να διαχειριστούν τον ίδιο το θυμό και καταλήγουν σε κρίση θυμού. Σταματούν, όταν εξουθενώνονται ή βλέπουν ότι «δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς«.
Επιπλέον, στη νηπιακή ηλικία τα παιδιά αρχίζουν να αισθάνονται, τι σημαίνει να έχεις δύναμη, να έχουν τον έλεγχο και πολλές είναι οι φορές που τον «τεστάρουν». Θυμηθείτε, ότι αισθάνονται, πως μπορούν να κάνουν τα πάντα μόνα τους αλλά και ότι έχουν πια αυξημένη αίσθηση ιδιοκτησίας, όπως ειπώθηκε παραπάνω. «Τεστάρουν» τα δικά τους αλλά και τα δικά σας όρια. Με τη συμπεριφορά τους προσπαθούν να καταλάβουν «μέχρι πού μπορούν να πάνε», ποιο είναι το όριο. Είμαι αρκετά δυνατός για να καταφέρω αυτό ή εκείνο; Ποια θα είναι η αντίδραση της μαμάς αν ανέβω στο τραπέζι; Πως θα αντιδράσει ο μπαμπάς αν ζωγραφίσω το παντελόνι του;
Αυτή είναι η ηλικία που τα νήπια αρχίζουν να μιλούν λίγο καλύτερα, αλλά όχι τόσο καλά, ώστε να μπορούν να εκφράσουν με ακρίβεια αυτό, που πραγματικά θέλουν ή αισθάνονται. Αυτός είναι ένας πολύ καλός λόγος για να θυμώσουν.
Σε αυτή την ηλικία τα μικρά σας δεν έχουν την αίσθηση του χρόνου. Πόσες φορές δεν θύμωσαν, όταν άκουσαν τις λέξεις, αύριο, σε λίγο κ.α.; Θυμώνουν γιατί δεν καταλαβαίνουν τι τους λέτε αλλά και γιατί πιστεύουν ότι το σε λίγο είναι τα δικά μας 5 δευτερόλεπτα και το αύριο το δικό μας ποτέ.
Με απλά λόγια, ο εγωκεντρισμός των νηπίων, η δυσκολία να ελέγξουν τα συναισθήματά τους, το «τεστάρισμα» των ορίων, η δυσκολία τους στο λόγο αλλά και η όχι καλή αίσθηση του χρόνου, κάνουν τα παιδάκια σας επιρρεπή σε κρίσεις θυμού, κάτι απόλυτα αναμενόμενο άρα και φυσιολογικό για την ηλικία αυτή. Οι κρίσεις θυμού δηλαδή κάνουν την εμφάνισή τους στα πλαίσια τις φυσιολογικής ανάπτυξης του παιδιού. Φυσικά δεν παραγνωρίζεται και η αρνητική συμβολή των γονιών σε αυτές τις κρίσεις (άκαμπτα όρια,όχι βασισμένα στις πραγματικές ανάγκες του παιδιού, κακή διαχείριση ξεσπασμάτων θυμού κ.α).
Τι να κάνω σε μια κρίση θυμού;
> Μείνετε ψύχραιμοι.
> Σκεφτείτε, πως αυτή η συμπεριφορά είναι αναμενόμενη για την ηλικία. Δεν ήρθε λοιπόν το τέλος του κόσμου, απλά είναι μια νέα συμπεριφορά του παιδιού σας και πρέπει να μάθετε να τη διαχειρίζεστε, όπως κάνατε π.χ με τους κολικούς του.
> Προσπαθήστε να το ηρεμήσετε δίχως να του δίνετε διαταγές. Πάρτε το αγκαλιά, περιμένετε να ξεθυμάνει, αποχωρίστε, αν φοβάστε για την ασφάλειά του, ώστε να ηρεμήσει σε ασφαλές περιβάλλον.
> Δείξτε του, ότι δεν θα πάρει αυτό που θέλει επειδή θυμώνει. Μην κάνετε πίσω. Παραμείνετε στην αρχική σας απόφαση, ότι για παράδειγμα δεν μπορεί να πάρει τη σοκολάτα για να τη φάει, γιατί έφαγε μία όταν ήταν στο σπίτι. Πείτε ήρεμα και σταθερά και περιμένετε. Φύγετε από την «πηγή του κακού» (από το ράφι με τις σοκολάτες), μην παρατείνετε την αναστάτωση με τη συμπεριφορά σας. Μην λέτε πολλά λόγια.
>Δείξτε του έναν άλλο τρόπο για να κερδίζει πράγματα, αργότερα, αφού τελειώσει η κρίση και είστε και οι δύο ήρεμοι.
Πως θα γίνουν αυτά;
Για να μάθετε στο παιδί σας ότι δεν είναι ανάγκη να θυμώνουμε χάνοντας την ψυχραιμία μας, όταν δεν γίνεται τι δικό μας, δώστε το καλό παράδειγμα εσείς πρώτα την ώρα του ξεσπάσματος, αλλά και καθημερινά στο σπίτι με κάθε ευκαιρία. Μείνετε ψύχραιμοι. Άλλωστε, αν εσείς δεν μπορείτε να διαχειριστείτε τα συναισθήματά σας, όταν δεν παίρνετε αυτό που θέλετε, πως είναι δυνατόν να το ζητάτε από εκείνο; Εξηγήστε στο παιδί σας ότι όλα τα συναισθήματα και ο θυμός είναι καλά και αποδεκτά. Μπορείς να θυμώσεις όσο θέλεις και όσο το έχεις ανάγκη. Αυτή η παραδοχή δεν σημαίνει ότι κάνετε πίσω. Αντίθετα, βοηθάτε το παιδί σας να αναγνωρίζει το συναίσθημά του, του μαθαίνετε ότι έχει κάθε δικαίωμα να εκφράζει ότι αισθάνεται, για να μπορέσει τελικά να το διαχειριστεί. Επιπλέον αποδεχόμενοι όλων των συναισθημάτων του, δεν του δημιουργείτε επιπλέον δυσάρεστα συναισθήματα για τον ίδιο το θυμό του (ενοχές), κάτι που θα περιέπλεκε ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Φυσικά συνεχίζετε να κρατάτε σταθερή στάση (για να μην μπερδέψετε το παιδί). Αποδέχομαι τα συναισθήματά σου, μπορείς να αισθάνεσαι, όπως θέλεις, καταλαβαίνω ότι θυμώνεις γιατί αυτό το θέλεις πολύ, αλλά δεν μπορείς να το πάρεις.
Εξηγήστε του με απλό και ήρεμο τρόπο γιατί του λέτε όχι. Αφήστε να βγάλει όλο το θυμό που έχει, αν κλαίει. Παραμείνετε πάντα δίπλα του φροντίζοντας να μην κάνει κακό στον εαυτό του. Χρειάζεται να θυμάστε, πως δεν πρέπει να επιβραβεύετε ποτέ μια κρίση θυμού. Του δίνετε λάθος μήνυμα. Πείτε στο παιδάκι σας: Η μαμά σε αγαπάει πολύ και θα περιμένει όσο χρειαστεί εδώ, όσο το έχεις ανάγκη. Αν ζητήσει την αγκαλιά σας μην του αντισταθείτε. Πιθανά να θέλει να σιγουρευτεί ότι συνεχίζετε να το αγαπάτε, κάτι που φυσικά ισχύει άσχετα από τη συμπεριφορά του παιδιού. Όπως προανέφερα, πάρτε το παιδάκι σας αγκαλιά αν βλέπετε ότι μπορεί από το θυμό του να κάνει κακό στον εαυτό του.
Πηγαίνετε σε ένα ήσυχο μέρος, όπου θα μπορεί να ηρεμήσει. Όταν γίνει αυτό εξηγήστε του τι συνέβη. Ζητήστε του να σας πει συγγνώμη για τη συμπεριφορά του (αν το παιδάκι σας μιλάει κανονικά και αν φυσικά έχει κάνει κάτι μη αποδεκτό πχ έχει ρίξει στο market όλα τα πράγματα από το ράφι). “Οταν ζητήσει συγγνώμη είναι οπωσδήποτε ώρα για αγκαλιές!!Με μια ζεστή αγκαλιά θα του δώσετε να καταλάβει ότι όλα τελείωσαν και ότι φυσικά συνεχίζετε να το αγαπάτε (η αγάπη άλλωστε είναι άνευ όρων και το παιδί πλήρως αποδεκτό ότι κι αν συμβεί).
Τραβήξτε του την προσοχή με κάτι άλλο που ξέρετε ή πιστεύετε, πως θα του κεντρίσει το ενδιαφέρον και θα το κάνει να «ξεχάσει» αυτό που ζήταγε. Διαφορετικά, κάντε του ερωτήσεις ή αρχίστε μια συζήτηση για το παραμύθι που διαβάσατε χθες ή ότι άλλο σας έρθει στο νου.
Ο θυμός και οι εκφράσεις του είναι κάτι συνηθισμένο μεταξύ νηπίων. Είναι χρήσιμο να το δείτε σαν κάτι αναμενόμενο, φυσιολογικό και αποδεκτό, φυσικά πάντα αναλογιζόμενοι των ορίων που θέτετε. Μήπως τα όρια που θέτετε είναι άκαμπτα; Μήπως βασίζονται στις δικές σας ανάγκες και όχι του παιδιού σας και γι” αυτό το παιδάκι σας δικαίως θυμώνει; Μήπως δεν καλύπτετε τις πραγματικές του ανάγκες; Δεν θα βάλετε τις φωνές στο παιδί σας την ώρα του θυμού, αλλά θα διαχειριστείτε εσείς το θυμό με σκοπό να μάθει να τον διαχειρίζεται στο μέλλον μόνο του. Την ώρα που διαχειρίζεστε την κρίση θυμού αλλά και μετά από αυτή, ότι κάνετε και ότι δεν κάνετε αποτελεί παράδειγμα για το παιδί σας. Αποτελείτε οι ίδιοι πρότυπο συμπεριφοράς. Οι κρίσεις θυμού αργά ή γρήγορα θα τελειώσουν. Αποτελούν όμως μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για εσάς και το παιδί σας να μάθετε μέσα από αυτές, πώς να διαχειρίζεστε τα δυσάρεστα συναισθήματα και ματαιώσεις, όταν αυτές προκύπτουν στην καθημερινότητά σας. Δείτε το σαν μια νέα πρόκληση από αυτές, που ήδη έχει γεμίσει η ζωή με το παιδί σας!
