Υπογονιμότητα
Ορίζεται ως η αποτυχία επίτευξης εγκυμοσύνης από ένα ζευγάρι, παρόλη την προσπάθεια με συχνό και χωρίς προφύλαξη σεξ.
Το 85% περίπου των ζευγαριών επιτυγχάνουν εγκυμοσύνη με φυσικό τρόπο σε διάστημα ενός χρόνου όταν έχουν συχνό και χωρίς προφύλαξη σεξ.
Για κάθε 100 ζευγάρια που προσπαθούν για επίτευξη εγκυμοσύνης:
• Τα 20 θα επιτύχουν σε ένα μήνα
• Τα 70 θα επιτύχουν σε έξι μήνες
• Τα 85 θα επιτύχουν σε ένα χρόνο
• Τα 95 σε δύο χρόνια
Αίτια υπογονιμότητας
Υπάρχουν πολλά αίτια που μπορούν να προκαλέσουν υπογονιμότητα, στο 30% των περιπτώσεων όμως δεν αναγνωρίζεται οποιοδήποτε αίτιο.
Τα αίτια μπορεί να οφείλονται είτε στον άνδρα είτε στη γυναίκα.
Αίτια γυναικείας υπογονιμότητας:
• Αποτυχία απελευθέρωσης ωαρίου (ανωοθυλακιορηξία)
Αυτό μπορεί να προκληθεί από το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών ΣΠΩ),
Από υπερθερεοειδισμό, υπόθυρεοειδισμο, υπερπρολακτιναιμία ή την πρόωρη ανεπάρκεια των ωοθηκών.
• Παθολογία της μήτρας ή των σαλπίγγων
Οποιαδήποτε πάθηση ή κατάσταση διαταράσσει τη φυσιολογική δομή, ανατομία και φυσιολογική λειτουργία της μήτρας και των σαλπίγγων.
Οι πιο συνηθισμένες καταστάσεις:
• Ενδομητρίωση: είναι μια παθολογική κατάσταση κατά την οποία μικρές εστίες από το ενδομήτριο (έσω τοίχωμα της μήτρας), μπορούν να εμφυτευτούν εκτός της μήτρας και συνήθως στις ωοθήκες. Υπογονιμότητα προκαλείται γιατί αυτές οι εστίες δημιουργούν συμφύσεις στη πύελο και κύστεις στις ωοθήκες , καθιστώντας δύσκολη την απελευθέρωση του ωαρίου ή και την εμφύτευση του εμβρύου στη μήτρα.
• Υποβλεννογόνια ινομυώματα: πρόκειται για καλοήθεις μάζες που μεγαλώνουν στο έσω τοίχωμα της μήτρας, καθιστώντας την εμφύτευση του εμβρύου στο ενδομήτριο δύσκολη.
• Πυελική Φλεγμονή: είναι λοίμωξη του άνω γεννητικού συστήματος της γυναίκας και μπορεί να συμπεριλάβει τη μήτρα, τις σάλπιγγες και τις ωοθήκες. Προκαλείται συνήθως από Σεξουαλικά Μεταδιδόμενα Νοσήματα.Η πυελική φλεγμονή μπορεί να προκαλέσει ουλώδη ιστό στις σάλπιγγες και ως αποτέλεσμα να είναι αδύνατη η μεταφορά του ωαρίου προς τη μήτρα.
• Προηγούμενη χειρουργική επέμβαση, που ίσως προκάλεσε ζημιά στις σάλπιγγες ή συμφύσεις
• Ανεπάρκεια τραχηλικής βλέννας: Κατά την ωοθυλακιορηξία η βλέννα στον τράχηλο γίνεται πιο λεπτόρρευστη, ώστε τα σπερματοζωάρια να ταξιδεύουν ευκολότερα. Αν η βλέννα δεν έχει την πιο πάνω ιδιότητα προκαλεί δυσκολία στη σύλληψη, αφού τα σπερματοζωάρια δυσκολεύονται να συναντήσουν το ωάριο.
• Φάρμακα και ναρκωτικές ουσίες
Παρενέργεια κάποιων φαρμάκων μπορεί να είναι και η υπογονιμότητα όπως τα ΜΣΑΦ, (πχ.ασπιρίνη, νουροφένη), τα φάρμακα για χημειοθεραπεία, τα αντιψυχωσικά φάρμακα, η μαριχουάνα, η κοκαΐνη.
• Ηλικία
95% των γυναικών στα 35 θα επιτύχουν εγκυμοσύνη μετά από 3 χρόνια συχνού και χωρίς προφυλάξεις σεξ, ενώ για το ίδιο χρονικό διάστημα και με τις ίδιες συνθήκες μόλις το 75% των γυναικών στην ηλικία των 38 θα επιτύχουν εγκυμοσύνη
Διερεύνηση-Διάγνωση
• Ορμονικός έλεγχος: προγεστερόνη 21ης μέρας του κύκλου, LH, FSH, προλακτίνη, τεστοστερόνη, θυροξίνη, TSH
• Υστεροσαλπιγγογραφία
• Υπερηχογράφημα μήτρας, ωοθηκών
• Έλεγχος για λοίμωξη με χλαμύδια
• Λαπαροσκόπηση
• Υστεροσκόπηση
Θεραπεία
• Φαρμακευτική
Mε κιτρική κλομιφένη ή λετροζόλη, που προκαλούν απελευθέρωση ωαρίων σε γυναίκες με ανωοθυλακιορηκτικούς κύκλους.
Μετφορμίνη, σε συνδυασμό με κιτρική κλομιφένη μπορεί να προκαλέσει ωοθυλακιορηξία σε γυναικες με Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών.
Γοναδοτροφίνες, εκλυτική ορμόνη της γοναδοτροφίνης, αγωνιστές ντοπαμίνης:
Προκαλούν παραγωγή πέραν του ενός ωοθυλακίων με σκοπό την ωοληψία για ενδεχόμενη εξωσωματική γονιμοποίηση.
• Χειρουργική
Λαπαροσκόπηση: για αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης, των συμφύσεων και για τρυπανισμό των πολυκυστικών ωοθηκών
Υστεροσκόπηση: για αφαίρεση υποβλεννογόνιων ινομυωμάτων
• Με μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
Ενδομήτρια σπερματέγχυση:
Διαδικασία κατά την οποία ειδικά επεξεργασμένο σπέρμα τοποθετείται στην κοιλότητα της μήτρας διαμέσω του τραχήλου με τη βοήθεια λεπτού πλαστικού σωλήνα. Η διαδικασία πρέπει να συμπίπτει με απελευθέρωση ωαρίου (ωοθυλακιορρηξία) που μπορεί να επιτευχθεί και φαρμακευτικά για να αυξήσει τις πιθανότητες σύλληψης.
Ενδείξεις για ενδομήτρια σπερματέγχυση:
i) υπογονιμότητα χωρίς να βρεθεί αιτιολογία
ii) υπογονιμότητα που οφείλεται στον άνδρα, όπως περιπτώσεις με χαμηλό αριθμό σπερματοζωαρίων,με σπερματοζωάρια μικρής κινητικότητας, με στυτική δυσλειτουργία, με πρόωρη εκσπερμάτιση
iii) γυναίκες με ήπιου βαθμού ενδομητρίωση
Εξωσωματική γονιμοποίηση:
Διαδικασία κατά την οποία αφού γίνει λήψη ενέσιμης φαρμακευτικής αγωγής για παραγωγή αριθμού ωαρίων από τις ωοθήκες τα οποία αφαιρούνται αργότερα, κάτω από υπερηχογραφικό έλεγχο, η σύλληψη και η γονιμοποίηση γίνεται εκτός του γυναικείου σώματος σε ειδικό εργαστήριο. Στη συνέχεια το έμβρυο τοποθετείται στην κοιλότητα της μήτρας.
