Κάθε χρόνο στην αρχή της σχολικής χρονιάς πολλοί γονείς έρχονται αντιμέτωποι με την άρνηση του παιδιού τους να πάει στο νηπιαγωγείο είτε στο σχολείο. Έχοντας ακούσει τόσα πολλά για τη σχολική φοβία, αναρωτιούνται πόσο σοβαρό να είναι. Τι να είναι αυτό που μπορούν να κάνουν για να μην δουν το παιδί τους να συμπεριφέρεται όπως της γειτόνισσας το παιδί που δεν πάει για μήνες σχολείο προβάλλοντας αβάσιμες δικαιολογίες του τύπου ότι είναι άρρωστο ή ότι το κοροϊδεύουν τα άλλα παιδιά.
Το σχολείο για τα παιδιά είναι κάτι καινούριο, ξένο. Φοβούνται γιατί δεν γνωρίζουν τι θα συναντήσουν και το σημαντικότερο δεν θα είναι κάποιος από τους γονείς να τα προστατεύσει. Είναι φυσικό λοιπόν τις πρώτες μέρες της εισόδου τους στο σχολείο να υπάρχουν ακόμη και έντονες αντιδράσεις και άρνηση του παιδιού να πάει σχολείο. Γι αυτό και οι εκδηλώσεις αυτές μετά τις πρώτες μέρες, συνήθως υποχωρούν.
Τι είναι τότε η επονομαζόμενη σχολική φοβία?
Το κύριο γνώρισμα του σχολειοφοβικού μαθητή είναι η συστηματική απουσία του παιδιού από το σχολείο, για ακατανόητο λόγο που διαρκεί από μερικούς μήνες μέχρι και ένα έτος.
Δημογραφικές έρευνες κάνουν λόγο για συχνότερη εμφάνιση σε παιδιά 6 με 8 ετών. Η σχολική φοβία έχει μικρή συχνότητα 2% με 3% του συνολικού πληθυσμού και εμφανίζεται περισσότερο στα κορίτσια.
Χαρακτηριστικές συμπεριφορές και γνωρίσματα σχολειοφοβικού παιδιού.
Για να φτάσει κανείς στο συμπέρασμα ότι ένα παιδί παρουσιάζει σχολική φοβία πρέπει να εμφανίζει τα ακόλουθα (Schmitt, 1991):
– Αόριστα σωματικά συμπτώματα, όπως στομαχόπονοι, πονοκέφαλοι, πόνος στο λαιμό, ναυτία ή ζάλη, διάρροία, ιδιοτροπίες στο φαγητό, νυχτερινούς εφιάλτες, ενούρηση, εγκόπριση κλπ
– Τα συμπτώματα εμφανίζονται κατά κύριο λόγο το πρωί. Την ώρα που πρέπει το παιδί να πάει σχολείο παρουσιάζει συμπτώματα αντικοινωνικής συμπεριφοράς, όπως εκρήξεις θυμού, επιθετικότητα, υπερκινητικότητα, άρνηση να δεχτεί φαγητό.
– Τα συμπτώματα επιδεινώνονται τη στιγμή της αναχώρησης για το σχολείο ή κατά την άφιξη στο σχολείο.
– Συνήθως υπάρχουν ελάχιστα συμπτώματα κατά τα σαββατοκύριακα και τις διακοπές, ενώ εμφανίζονται την Κυριακή το βράδυ και τη Δευτέρα το πρωί.
– Το παιδί αναζητά τους γονείς του κατά την παραμονή στο σχολείο και θέλει να γυρίσει στο σπίτι.
– Τα συμπτώματα αρχίζουν το Σεπτέμβριο ή Οκτώβριο.
– Τα παιδί σ’ όλες τις υπόλοιπες δραστηριότητες του φαίνεται υγιές και ενεργητικό.
Το σχολειοφοβικό παιδί βασανίζεται από την έγνοια ότι πρέπει να εγκαταλείψει το σπιτικό περιβάλλον και όχι τόσο από ένα συγκεκριμένο φόβο στο σχολείο. Έτσι επικαλείται διάφορους λόγους για να παραμείνει στο σπίτι, λογικοφανείς δικαιολογίες που συνήθως δεν πείθουν τους οικείους του: μπορεί να παραπονεθεί για τον αυστηρό δάσκαλο, κάποιο μαθησιακό πρόβλημα, τα διαγωνίσματα, κοροϊδία ή χειροδικία από τους συμμαθητές του κλπ. Επίσης, το παιδί μπορεί να εκφράσει το φόβο ότι κάτι κακό θα συμβεί στη μητέρα όσο αυτό λείπει από το σπίτι.
Σε περίπτωση που διαπιστωθεί σχολική φοβία κρίνεται σκόπιμο το παιδί να επιστρέψει στο σχολείο όσο το δυνατόν συντομότερα προκειμένου να αποτραπούν σοβαρότερα προβλήματα που προκύπτουν στη συναισθηματική, κοινωνική και γνωστική λειτουργία του παιδιού. Για να επιτευχθεί η ομαλή επανένταξη του παιδιού στο σχολείο συστήνεται ψυχοθεραπευτική βοήθεια. Όσο νωρίτερα αρχίζει η θεραπεία τόσο καλύτερα είναι τα αποτελέσματα και τόσο γρηγορότερα εξαφανίζονται τα συμπτώματα.
Στεργιοπούλου Ελευθερία.
Ψυχολόγος για παιδιά, εφήβους, οικογένεια
