Η σκολίωση είναι μια πάθηση που εμφανίζεται κατά την παιδική ηλικία και προτιμά, με μεγάλη διαφορά, τα κορίτσια! Οι λόγοι που εμφανίζεται ακόμη δεν έχουν γίνεις σαφείς, όπως επίσης τα αίτια εμφάνισης σε τόσο μεγάλη συχνότητα στα κορίτσια.
Τι είναι η σκολίωση;
Η σκολίωση είναι η πλάγια κύρτωση της σπονδυλικής στήλης, που συγχρόνως στρίβει και τον κορμό. Γι’ αυτό παραμορφώνει το σώμα.
Η σπονδυλική στήλη έχει κανονικά μια μικρή κλίση προς τα εμπρός και πίσω. Στη σκολίωση όμως η σπονδυλική στήλη κλείνει και προς τα πλάγια, στο κατά μέτωπο επίπεδο. Μερικές φορές η κλίση μοιάζει με το γράμμα S ή C. Η πλάγια κλίση της σπονδυλικής στήλης προς τη μια πλευρά, συνοδεύεται συχνά και από μια στροφή των σπονδύλων.
Η σκολίωση είναι γνωστή εδώ και χιλιάδες χρόνια. Συγκεκριμένα, ο Ιπποκράτης αναφέρεται σε αυτήν στο έργο του «Περί άρθρων» κατονομάζοντας για πρώτη φορά τους όρους «κύφωση» και «λόρδωση».
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η σκολίωση παρατηρείται πιο συχνά σε γυναίκες. Στις ΗΠΑ εμφανίζεται στο 2%-3% του πληθυσμού, δηλαδή περίπου 6 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από σκολιωτικά κυρτώματα, τα οποία εμφανίζονται στις περισσότερες περιπτώσεις στις ηλικίες 10-15 ετών. Στην Ελλάδα αφορά το 5% του πληθυσμού και κάνει την εμφάνισή της περίπου κατά τις ίδιες ηλικίες της εφηβείας (10-13 ετών).
Αίτια σκολίωσης
Η υπάρχουσα αντίληψη ότι παράγοντες όπως η διατροφή, η κακή στάση του σώματος, η σχολική τσάντα ή η άσκηση μπορεί να ευθύνονται για την ανάπτυξη σκολίωσης δεν ισχύει.
Η σκολίωση μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε. Για κάποιον ανεξήγητο λόγο όμως, είναι οκτώ φορές πιο συχνή στα κορίτσια παρά στα αγόρια. Επίσης στα κορίτσια η πάθηση είναι συνήθως πιο σοβαρής μορφής.
Στους περισσότερους ανθρώπους (εφήβους) που αναπτύσεται σκολίωση (ποσοστό 85-90%), δε βρίσκεται καμμία αιτία για την πρόκλησή της (ιδιοπαθής σκολίωση). Αυτός ο τύπος σκολίωσης αφορά κυρίως κορίτσια και συνήθως αναπτύσεται στην ηλικία των 10 έως 16 ετών.
Σε πολύ μικρότερο ποσοστό, η σκολίωση εμφανίζεται λόγω ανώμαλης ανάπτυξης της σπονδυλικής τους στήλης κατά την εμβρυϊκή ηλικία (συγγενής σκολίωση). Τέλος, υπάρχουν περιπτώσεις που η σκολίωση προκαλείται ως παράλληλο σύμπτωμα κάποιας άλλης πάθησης του νευρικού ή του μυϊκού συστήματος, όπως π.χ. η εγκεφαλική παράλυση ή η ατροφία ραχιαίων μυών (νευρομυϊκή σκολίωση).
Πώς γίνεται η διάγνωση της σκολίωσης;
Η σκολίωση μπορεί να υπάρχει σε ένα παιδί για πολλά χρόνια σε ήπια μορφή. Η ανίχνευσή της μπορεί να είναι δύσκολη και ακόμη και γιατροί που εξετάζουν το παιδί είναι δυνατόν να μη διαπιστώσουν την ύπαρξή της. Συνήθως ανακαλύπτεται πριν ή κατά τα αρχικά στάδια της εφηβείας περίπου στην ηλικία των 9-10 χρονών. Η περίοδος αυτή είναι ιδιαίτερα κρίσιμη διότι η ανάπτυξη του σκελετού των παιδιών είναι ραγδαία και μπορεί να ψηλώσουν σημαντικά μέσα σε ένα χρόνο.
Ένα συνηθισμένο χαρακτηριστικό της σκολίωσης είναι ο ανασηκωμένος ώμος ή ο ανυψωμένος γοφός. Η μια ωμοπλάτη εξέχει προς τα πίσω στη μια πλευρά (εικόνα 2). Οι ενδείξεις αυτές συχνά μπορεί να μην είναι εμφανείς για να παρατηρηθούν και εύκολα μπορούν να καμουφλαριστούν από τη συνήθως λανθασμένη στάση των εφήβων.
Πολλές φορές τη διάγνωση την κάνουν οι γονείς ή το ίδιο το παιδί. Συνήθως τα κορίτσια παραπονιούνται ότι δεν στρώνει καλά η φούστα στη μέση, ότι κρέμεται περισσότερο από τη μια μεριά ή ότι πέφτει η μία τιράντα. Οι γονείς πολλές φορές βλέπουν να προβάλλει περισσότερο η μια ωμοπλάτη. Συνήθως, η πρώτη ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά, παρατηρείται όταν τα ρούχα δεν ταιριάζουν στο σώμα όπως θα έπρεπε.
Καλό είναι όλα τα παιδιά, ειδικά τα κορίτσια, να ελέγχονται μια φορά το χρόνο, από την ηλικία των 9-10 ετών.
Η πιο διαδεδομένη και γρήγορη μέθοδος διάγνωσης της σκολίωσης είναι η δοκιμασία επίκυψης, γνωστή και ως Adam’s forward bending test. Βάζουμε το παιδί σε στάση προσοχής, γυμνό από τη μέση και πάνω, και του λέμε να σκύψει με τα γόνατα σε έκταση. Παρατηρούμε τη σπονδυλική στήλη αν είναι ευθεία (εικόνα 3). Αν δεν είναι, τότε μιλάμε για πιθανή σκολίωση και ζητάμε ακτινολογικό έλεγχο που επιβεβαιώνει τη διάγνωση.
Ο ακτινολογικός έλεγχος γίνεται με το παιδί σε όρθια στάση και περιλαμβάνει ακτινολογικές λήψεις σε προσθιοπίσθια (εικόνα 4) και πλάγια θέση καθώς και ακτινογραφία λεκάνης. Με το ακτινολογικό έλεγχο τίθεται η διάγνωση της σκολίωσης και προσδιορίζεται ο βαθμός της παραμόρφωσης (σε μοίρες) καθώς και ο βαθμός σκελετικής ωρίμανσης του εφήβου.
Αντιμετώπιση της σκολίωσης
Η διάγνωση σκολίωσης σε μικρά παιδιά (πρίν την εφηβεία) πρέπει να συνοδεύεται από συστηματικό έλεγχο του παιδιού, γιατί συχνά συνυπάρχουν σοβαρές παθήσεις όπως της καρδιάς, των ισχίων και της διανοητικής ανάπτυξης. . Η πιθανότητα αυτή πρέπει να διερευνηθεί αμέσως και σε βάθος, με τη συνεργασία Ορθοπαιδικού και Παιδιάτρου, ώστε να ελεγχθούν και να αντιμετωπιστούν έγκαιρα όλα τα προβλήματα που πιθανόν να συνυπάρχουν με τη σκολίωση. Η θεραπεία της σκολίωσης συνίσταται σε σταδιακή εφαρμογή ειδικών κηδεμόνων του κορμού. Η παρακολούθηση συνεχίζεται έως την ενηλικίωση για να αποφύγουμε επιπλοκές όπως υποτροπή της.
Η μορφή της σκολίωσης που παρουσιάζεται στους εφήβους (λίγο πριν την έναρξη της εφηβείας ή και λίγο αργότερα), πιο συχνά στα κορίτσια, είναι η συχνότερη μορφή σκολίωσης. Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ήπιας μορφής και δεν χρειάζεται θεραπεία. Είναι όμως αναγκαία η συχνή και προγραμματισμένη παρακολούθηση μέχρι συμπλήρωσης της ανάπτυξης και ωρίμανσης του σκελετού.
Στις περιπτώσεις που επιβάλλεται θεραπεία, η αντιμετώπιση δεν είναι εύκολη. Η απόφαση για την έναρξη μιας μορφής θεραπείας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Η γωνία της κύρτωσης, η ηλικία του ασθενούς, η ύπαρξη ή όχι άλλων παθήσεων, το φύλο, η εξελικτική πορεία της ασθένειας είναι μεταξύ των παραγόντων που λαμβάνονται υπ’ όψη.
Η σκολίωση μετριέται σε μοίρες, οπότε και η θεραπεία εξαρτάται από το πόσες μοίρες είναι το κύρτωμα. Για πρακτικούς λόγους έχουμε χωρίσει τη σκολίωση σε κατηγορίες: μέχρι 20 μοίρες, από 20-40 μοίρες και από 40 μοίρες και άνω.
•Σκολίωση μεγέθους μέχρι 20 μοίρες θεραπεύεται συντηρητικά με φυσιοθεραπεία, κολύμπι και παρακολούθηση, συνήθως κάθε έξι μήνες.
•Από 20-40 μοίρες συνιστούμε διαφόρων τύπων κηδεμόνες (εικόνα 5). Οι κηδεμόνες έχουν σκοπό να διορθώσουν τη σκολίωση ή στη χειρότερη περίπτωση να μην την αφήσουν να χειροτερεύσει. Πολλές φορές η σκολίωση είναι δυνατόν να χειροτερεύσει παρά την χρήση κηδεμόνα. Οι κηδεμόνες πρέπει να φοριούνται ανελλιπώς και για τουλάχιστον 20 ώρες το 24ωρο, ακόμα και τη νύχτα, και για αρκετά χρόνια, πολλές φορές και μετά το πέρας της ανάπτυξης του παιδιού.
•Από τις 40 μοίρες και πάνω, συνήθως η σκολίωση απαιτεί χειρουργική αντιμετώπιση. Η χειρουργική θεραπεία χρειάζεται για να διορθωθούν οι μεγάλες καμπύλες, οι οποίες, αν είναι έντονες, είναι δυνατόν να δημιουργούν πίεση στους πνεύμονες και στην καρδιά, με αποτέλεσμα καρδιοπνευμονική ανεπάρκεια. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιούνται ειδικές μεταλλικές ράβδοι για τη διόρθωση των κυρτωμάτων. Οι επεμβάσεις αυτές θεωρούνται μεγάλες, αλλά όταν υπάρχει ένδειξη πρέπει να γίνονται.
Η σκολίωση είναι μια πάθηση των παιδιών και των εφήβων που εάν δεν διαγνωσθεί και αντιμετωπισθεί σωστά, μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικά σωματικά αλλά και ψυχολογικά προβλήματα. Η εγρήγορση των γονέων, σε συνδυασμό με την πρώιμη διάγνωση από τον παιδίατρο ή τον ορθοπεδικό, αποτελεί τη βάση για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος.
