Για να πούμε πως ένας χώρος είναι συμμαζεμένος δεν αρκεί να βάλουμε τα αντικείμενα που βρίσκονται εκεί σε “μια σειρά,” χρειάζεται απαραίτητα διαλογή. Κύρια αιτία της ακαταστασίας είναι τα περισσευούμενα πράγματα. Όσες θέσεις και να τα αλλάξουμε, με όσους τρόπους και να τα στοιβάξουμε, η κατάσταση δεν θα διορθωθεί.
Γιατί μαζεύουμε πράγματα;
Όλοι μας αποθηκεύουμε περισσευούμενα πράγματα, κάποιοι περισσότερο και κάποιοι λιγότερο. Μαζεύουμε πράγματα με διάφορες αφορμές και δικαιολογίες. Για παράδειγμα, λέμε στον εαυτό μας ότι “κάπου θα χρειαστούν” και τα αποθηκεύουμε για χρόνια. Τελικά συνήθως δεν χρειάζονται πουθενά ή όταν χρειαστούν δεν θυμόμαστε πια ότι τα έχουμε ή πού τα έχουμε βάλει. Ένας άλλος λόγος που δεν πετάμε κάποιο αντικείμενο είναι όταν το έχουμε πληρώσει ακριβά. Αρνούμαστε να παραδεχτούμε ότι κάναμε μια λάθος αγορά και πετάξαμε τα λεφτά μας. Κρατάμε λοιπόν το άχρηστο αντικείμενο με την ελπίδα ότι μια μέρα θα βρεθεί τρόπος να αποδώσει τα λεφτά που επενδύσαμε σε αυτό, πράγμα που πολύ σπάνια συμβαίνει.
Έπειτα είναι οι συναισθηματικοί δεσμοί. Πραγματικά άχρηστα δώρα ή αντικείμενα που μας θυμίζουν άλλες περιόδους της ζωής μας. Μας είναι αδιανόητο να τα πετάξουμε αλλά δε ξέρουμε και τι να τα κάνουμε. Και μια συναφής κατηγορία είναι τα αντικείμενα με υποσυνείδητους συναισθηματικούς δεσμούς. Μας αρέσουν αλλά δεν ξέρουμε γιατί, νιώθουμε να τα έχουμε συνηθίσει. Σύμφωνα με μελέτες, όσο περισσότερο αγγίζουμε ένα αντικείμενο τόσο περισσότερο δενόμαστε με αυτό. Έχουμε την τάση να προσδίδουμε αξία συναισθηματική στα αντικείμενα κι αυτό κάνει πιο δύσκολο το να τα αποχωριστούμε. Σε τελική ανάλυση είναι κυρίως ψυχολογικές οι αιτίες που μας κάνουν να μαζεύουμε πράγματα. Όμως από ένα σημείο και μετά τα υλικά αντικείμενα έχουν την τάση να παραγκωνίζουν τις συναισθηματικές ανάγκες που είχαν σκοπό να καλύψουν. Αν αξιολογούσαμε τα πράγματα μας με βάση την υλική-χρηστική τους αξία θα ήταν πολύ απλό να τα διαχειριστούμε. Δεν είμαστε όμως (ευτυχώς) αυτοματοποιημένα ρομπότ. Έτσι όταν η κατάσταση πάρει ενοχλητικές διαστάσεις είναι ώρα να βρούμε μια μέση λύση.
Επιπτώσεις της ακαταστασίας ή τι μας κάνει η ακαταστασία και δεν το γνωρίζουμε
Η ακαταστασία έχει περισσότερες επιπτώσεις απ’ όσες νομίζουμε. Σύμφωνα με μελέτες από το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον “Η ακαταστασία μειώνει την απόδοσή μας και αυξάνει το στρες.” Άχρηστα, περιττά πράγματα που βρίσκονται πάνω στο γραφείο μας ή μας περιβάλλουν, τραβούν ασυναίσθητα την προσοχή μας και εμποδίζουν τη συγκέντρωσή μας. Τα πολλαπλά ερεθίσματα υπερφορτώνουν τις αισθήσεις μας και καθώς αυξάνουν το στρες εμποδίζουν επίσης τη δημιουργικότητά μας. Ακόμα και μια υπερφορτωμένη διακόσμηση στους τοίχους ή γενικά στο χώρο που εργαζόμαστε μας αποσυντονίζει σημαντικά. Με τον καιρό τείνουμε να συνηθίζουμε και αναπτύσσουμε μηχανισμούς για να παρακάμπτουμε αυτή την “ενόχληση” όμως αυτό μας τρώει ενέργεια, μας κουράζει, κάποιες φορές μας εξαντλεί. Το αποτέλεσμα είναι περισσότερος κόπο με μικρότερα αποτελέσματα.
Άϋλη ακαταστασία
Η ακαταστασία αντίθετα με ότι νομίζουμε δεν είναι μόνο υλική. Ιδιαίιτερα με την εξέλιξη της τεχνολογίας μεγάλο μέρος της ακαταστασίας μας είναι ηλεκτρονική. Τα άχρηστα e-mail που διαγράφουμε κάθε μέρα, τα περιττά εικονίδια στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή μας και όλες οι ηλεκτρονικές ειδοποιήσεις όπως οι υπενθυμίσεις, ο ήχος από τα chat, το antivirus και τα μηνύματα στο κινητό μας. Όλα αυτά πιο πολύ μας αποσυντονίζουν παρά μας εξυπηρετούν.
Επιπλέον γεμίζουν την ημέρα μας με περιττές υποχρεώσεις και τρώνε χρόνο και παραγωγικότητα από τις σημαντικές υποχρεώσεις της ημέρας. Οι ήχοι των ειδοποιήσεων χαλάνε τη ροή της σκέψη μας και μας εμποδίζουν έτσι να ολοκληρώσουμε οποιαδήποτε εργασία και φυσικά να σκεφτούμε δημιουργικά. Επειδή η σκέψη μας αποδιοργανώνεται δυσκολευόμαστε να φιλτράρουμε πληροφορίες και αποκτούμε επίσης ασθενέστερη μνήμη.
Τι κάνουμε;
Πώς όμως ξεκινάμε την οργάνωση του χώρου μας; Ένα εύκολο βήμα είναι η σταδιακή αποδέσμευση. Ξεγελάμε τον εαυτό μας τοποθετώντας σε “αναμονή” κάποια αντικείμενα, δηλαδή αποθηκεύουμε χωρίς να πετάξουμε. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να δούμε τι πραγματικά χρειαζόμαστε από όλα αυτά τα πράγματα που έχουμε συγκεντρώσει. Γι’ αυτό το σκοπό μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα κουτί ή ένα συρτάρι του γραφείου μας.
Για παράδειγμα αν θέλουμε να διορθώσουμε την επιφάνεια του γραφείου μας, μαζεύουμε όσο περισσότερα πράγματα μπορούμε και αν είναι δυνατόν αφήνουμε πάνω του μόνο ένα στυλό και ένα μπλοκ σημειώσεων. Με τον καιρό, ότι χρησιμοποιούμε θα χρειαστεί να το βγάλουμε από το συρτάρι. Όπως είναι προφανές, τα αντικείμενα που για μήνες δεν μας έχουν φανεί χρήσιμα, έπιαναν απλά χώρο στο γραφείο μας. Είναι καλή στιγμή να κάνουμε μια αναθεώρηση του συρταριού και να δούμε μήπως έχουμε κάτι για πέταμα ή τουλάχιστον κάτι που μπορεί να πάει στην αποθήκη. Εννοείται πως δεν πειράζει να κρατήσουμε κάποια διακοσμητικά στο γραφείο μας, αρκεί να αποφύγουμε τις υπερβολές.
Αν θέλουμε να διορθώσουμε έναν χώρο ακολουθούμε πάνω-κάτω τα ίδια βήματα. Παίρνουμε μια μεγάλη κούτα και βάζουμε μέσα ότι περιττό έχουμε στο δωμάτιο. Πράγματα άχρηστα, μισοχαλασμένα αντικείμενα, περιττά διακοσμητικά και βάζουμε το κουτί σε ένα μέρος που να μην ενοχλεί όπως μια αποθήκη ή πάνω από μια ντουλάπα. Αυτό είναι το πρώτο βήμα. Το δεύτερο στάδιο είναι μετά από λίγο καιρό να οργανώσουμε και αυτό το κουτί για να δούμε τι είναι πραγματικά για πέταμα.
Κι αν σκοπός είναι να οργανώσουμε την επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή μας αντίστοιχα βάζουμε όλα τα περιττά εικονίδια σε έναν φάκελο μέχρι να αποφασίσουμε ποια θα σβήσουμε. Θα δούμε με τον καιρό ποια χρησιμοποιούμε και θα τα επαναφέρουμε. Όσα εικονίδια μπορούμε τα διαγράφουμε αμέσως καθώς και τα προγράμματα στα οποία οδηγούν. Αν υπάρχουν αρχεία που δεν ξέρετε τι κάνουν καλύτερα να μην τα σβήσετε, για να μη δημιουργηθεί κανένα πρόβλημα στη λειτουργία του υπολογιστή, δεν υπάρχει όμως και λόγος να βρίσκονται στην επιφάνεια εργασίας. Τα ίδια ισχύουν και για τις συντομεύεις στην γραμμή εργασιών. Χρήσιμο θα ήταν να περιορίσετε και τις ειδοποιήσεις που εμφανίζονται στον υπολογιστή σας στις απολύτως απαραίτητες για να μην σας αποσπούν την προσοχή.
Διαφορετική αντίληψη
Ωστόσο η αντίληψη του καθενός για την ακαταστασία είναι διαφορετική. Κάποια άνθρωποι χρειάζονται λίγη ακαταστασία για να εμπνευστούν. Είναι αποδεδειγμένο πως δεν είναι η ίδια η ακαταστασία που επηρεάζει αρνητικά την αποδοτικότητα μας αλλά η αντίληψή μας σχετικά με αυτήν. Άλλοι άνθρωποι έχουν μεγαλύτερη ανεκτικότητα και άλλοι μικρότερη. Για κάποιους ένα αψεγάδιαστα συμμαζεμενο γραφείο είναι η ένδειξη πως καμιά δημιουργική δουλεία δεν λαμβάνει χώρα εκεί. Μόνοι μας πρέπει να βρούμε τι πραγματικά μας εξυπηρετεί και τι μας ενοχλεί.
Είναι κι αυτή μια μορφή υλικής απεξάρτησης που σαν όλες τις απεξαρτήσεις είναι δύσκολη, χρειάζεται μέθοδο και επιμονή και διαρκεί για μια ζωή. Ο χώρος μας είναι “ζωντανός” και διαμορφώνεται συνέχεια ανάλογα με τις αλλαγές της ζωής μας, έτσι χρειάζεται διαρκώς αναταξινόμηση για να μας εξυπηρετήσει. Δεν αρκεί να συμμαζέψουμε μια φορά, γιατί ζούμε μέσα στον χώρο και τον αλλάζουμε. Αλλά κι αν δε ζούμε μέσα στο χώρο που θέλουμε να τακτοποιήσουμε, όπως σε μια αποθήκη, δεν σημαίνει ότι αυτό που μας εξυπηρετούσε παλιότερα λειτουργεί το ίδιο και τώρα, γιατί οι ανάγκες μας αλλάζουν καθημερινά. Πρέπει να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι ο χώρος και τα αντικείμενα είναι για να εξυπηρετούν εμάς και όχι εμείς αυτά.
